Temelli Havzasındaki (Polatlı-Ankara) karasal sedimanter birimlerin mineralojik ve jeokimyasal özellikleri

Online Makale

Online Hizmetlere Toplu Bakış Online Kayıt ve Konaklama Online Bilimsel Program Dernekler İçin... Referanslarımız Telefon ve e-posta Desteği Bildiri özeti nedir? Bildiri özeti nasıl hazırlanır? Bildiri özeti örnekleri Kabul mektubu örnekleri

Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi

Temelli Havzasındaki (Polatlı-Ankara) karasal sedimanter birimlerin mineralojik ve jeokimyasal özellikleri [Pamukkale Univ Muh Bilim Derg]

Pamukkale Univ Muh Bilim Derg. Baskıdaki Makaleler: PAJES-58492 | DOI: 10.5505/pajes.2025.58492

Temelli Havzasındaki (Polatlı-Ankara) karasal sedimanter birimlerin mineralojik ve jeokimyasal özellikleri

Tülay Altay
Afyon Kocatepe Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Jeoloji Mühendisliği Bölümü, Afyonkarahisar

Çalışma alanı, Orta Anadolu'da Ankara'nın güneybatısında yer alan, fay kontrollü bir graben havzadır. Bölgedeki baskın litolojiyi Neojen yaşlı kırıntılı, killi, dolomitik, tufitik ve evaporitik kayaçlar oluşturur. Sahada dört derin sondaj yapılmıştır. Havza oldukça kalın, akarsu ve gölsel birimler içeren bir istifden oluşur. Akarsu tortuları, zayıf pekişmiş konglomera, kumtaşı, çamurtaşı, silttaşı ve kiltaşı gibi kırıntılı birimlerden oluşur. Gölsel tortular genellikle ince taneli kırıntılılardan (çamurtaşı, kiltaşı), karbonatlardan (killi kireçtaşı, marn) ve evaporitlerden (sülfatlar ve klorürler) oluşur. Bazı seviyelerin bileşimi neredeyse saf olup, halit, anhidrit gibi bir veya iki evaporit mineralinden oluşurken, bazı seviyelerde kil mineralleri, zeolit ve diğer silikat mineralleri bir arada bulunur. Evaporit ve evaporit olmayan birimler yanal ve düşey yönde fasiyes gelişimi gösterir. SEM çalışmalarında subhedral merceksi, çubuk şekilli globerit, kübik halit, romboedrik dolomit, prizmatik sölestin, anhidrit ve jips kristalleri gözlenmiştir. Ca, Na, S iyonları evaporit örneklerinde majör element olarak baskındır. SiO2 ile K2O, Al2O3, Fe2O3 ve TiO2'nin pozitif korelasyonu simektit, illit ve feldispatın varlığını gösterir. Karbonat ve sülfat seviyeleri arasındaki stronsiyum içeriklerindeki yüksek farklar (528.8-10061.4ppm) hidrolojik olarak duraysız koşullar ve sığ sularda çökelmeyi yansıtmaktadır. ANT elementlerine göre HNT element zenginleşmesi ile Eu anomalisi havzanın üst kıtasal kabuk kökenli olduğunu ve volkanik bir kaynaktan beslendiğini göstermektedir.

Anahtar Kelimeler: Evaporit, Analsim, Karasal, Orta Anadolu, Neojen Havza

Mineralogical and geochemical properties of non-marine sedimentary units in Temelli Basin (Polatlı-Ankara)

Tülay Altay
Afyon Kocatepe University, Engineering Faculty, Department Of Geological Engineering, Afyonkarahisar

Study area located in south-west of Ankara in Central Anatolia, is a fault-controlled graben basin. Neogene aged clastic, clayey, dolomitic, tuffitic and evaporitic rocks form dominant lithology in the region. Four deep drillings were made in the field. The basin consists of a quite thick sequence of fluvial and lacustrine units. Fluvial sediments made up of detrital units such as poorly consolidated conglomerate, sandstone, mudstone, siltstone and claystone. Lacustrine sediments commonly made up of fine-grained clastics (mudstone, claystone), carbonates (clayey limestone, marl) and evaporites (sulfates and chlorides). The composition of some levels is almost pure, consisting of one or two evaporite minerals such as halite and anhydrite, while in some levels clay minerals, zeolite and other silicate minerals are present together. Evaporite and non-evaporite units show facies development in vertical and lateral directions. Subhedral lenticular, bar shaped glauberite, cubic halite, rhomboedric dolomite, prismatic celestine, anhydrite and gypsum crystals were observed in SEM studies. Ca, Na, S ions dominate the major element in the evaporate samples. The positive correlation of SiO2 with K2O, Al2O3, Fe2O3 and TiO2 indicates the presence of smectite, illite, and feldspar. The high differences (528.8-10061.4ppm) in strontium contents between carbonate and sulfate levels reflect hydrologically unstable conditions and sedimentation in shallow waters. LRE element enrichment relative to HRE elements and Eu anomaly indicated that the basin is upper continental crust origin and fed from a volcanic source.

Keywords: Evaporite, Analcime, Non-marine, Central Anatolia, Neogene Basin

Sorumlu Yazar: Tülay Altay, Türkiye

ARAÇLAR